Termin porządek architektoniczny kojarzy się przede wszystkim z greckim systemem konstrukcyjno-dekoracyjnym, o którym mówi się już w szkole podstawowej. Charakterystyczne kształty kolumn i dodatki służą dekorowaniu, ale jednocześnie nadal spełniana jest najważniejsza funkcja budowlana.
Porządek architektoniczny to inaczej pełna kolumna, która składa się z trzonu, głowicy oraz beli. Poszczególne style najłatwiej rozpoznać za sprawą głowicy, gdzie znajduje się najwięcej elementów dekoracyjnych. Poniżej przedstawiamy najbardziej znane greckie style: dorycki, joński i koryncki, które powstały w czasach starożytnych i stale stanowią inspirację dla współczesnych architektów.
Porządek dorycki
Najstarszy porządek grecki, który datuje się na koniec VII wieku p.n.e, to porządek dorycki. Architekci odeszli od drewnianych konstrukcji na rzecz kamienia, który zaczęto wykorzystywać jako budulec. Styl dorycki jest monumentalny, a jego proporcje określa się jako ciężkie. Charakteryzują go wysokie kolumny oraz brak bazy, gdyż kolumna ustawiona jest bezpośrednio na stylobacie. Trzon dorycki posiada niewielkie wybrzuszenie na środku, a głowica, zwana inaczej kapitelem, ma specjalną poduszkę przykrytą płaską płytą. Na płycie ustawiona jest dolna część belkowania, a nad nią znajduje się charakterystyczny frez. W porządku doryckim frez wykonuje się z tryglifów i metop, które dodatkowo pokrywa się płaskorzeźbami. Na szczycie belkowania znajduje się gzyms, najczęściej z rynną. Do najbardziej znanych budowli w porządku doryckim zalicza się Partenon na Akropolu w Atenach, świątynię Ateny na Eginie, świątynię Zeusa w Olimpii oraz świątynię Posejdona w Paestum.
Porządek joński
Bardziej unowocześniony, bo młodszy porządek joński również ma wybrzuszoną na środku kolumnę. Jednak jest to mniej zauważalne. Kolumna ustawiona jest na wyprofilowanej bazie, ale pionowe żłobkowania występują częściej, co sprawia, że trzon prezentuje się bardziej subtelnie. Największa zmiana widoczna jest natomiast na głowicy kolumny, gdyż jest silnie zdobiona kwiatową ornamentyką. Zwinięte liście przypominają baranie rogi. Dzięki nim łatwo rozpoznać ten styl. Ponadto fryz jest rzeźbiony i nie posada podziału na tryglify i metopy. Przykładami zabytków w porządku jońskim są świątynia Nike Apteros i Erechtejon na Akropolu w Atenach, świątynia Apollina w Didymach koło Miletu w Azji Mniejszej, świątynia Apollina w Pergamonie.
Porządek koryncki
Najmniejsze zmiany zaszły w porządku korynckim, który przez architektów uznawany jest za odmianę stylu jońskiego. Największą różnicą między tymi dwoma porządkami są elementy ozdobne kapiteli w kształcie kosza z liśćmi akantu. Porządek koryncki można zobaczyć podczas zwiedzania Wieży Wiatrów w Atenach czy świątyni Apollina w Milecie.
W czasach antycznych stosowano też specjalny podział powyższych stylów, biorąc pod uwagę ich rodzaj. Męski rodzaj to prządek dorycki — ciężki, silny i konkretny. Styl żeński, czyli porządek joński odznacza się większa urodą i delikatnością, natomiast porządek koryncki określano mianem stylu dziewczęcego, gdyż jest bardziej subtelny, ale jednocześnie zdobny.
